باسمه تعالی

نحوه تنظیم مقاله علمی

مقالات علمی که اغلب برای ارائه در نشریات، فصلنامه ها و همایش ها و جشنواره ها تنظیم می گردد، دارای ارکان و اجزای خاصی است ، بدین ترتیب :

1- چکیده: چکیده به عنوان اولین قسمت مقاله که خواننده با آن مواجه می گردد، باید به اندازه ای جذاب باشد که مخاطب را علاقه مند به مطالعه و پیگیری موضوع تحقیق نماید.

در واقع چکیده، خلاصه ای جامع از مقاله است و در حدود 100 تا 150 کلمه را در خود جای می دهد و به خواننده کمک می کند در زمان کمی مباحث و محتوای مقاله، ضرورت یا عدم ضرورت مطالعه ی تمام مقاله، مسائل، نظریه های مختلف، ادله ی روشن و نتایج به دست آمده از مقاله را در یابد. امروزه چکیده در مراکز داده پردازی و جستجوهای الکترونیکی مورد استفاده قرار می گیرد.

در نوشتن چکیده باید نکات زیر رعایت شود:

الف: مطالب ارائه شده در چکیده، رسا و روان باشد به عبارت دیگر نباید چکیده ی مقاله را با فهرست نویسی ویا گزارش از مقاله یکی بدانیم.

ب: لازم است نگارنده چکیده ی مطالب پژوهشی را با لفظ سوم شخصی بیان کند و از نقل مستقیم، آوردن مثال، توضیح مفهومی و ذکر منابع خودداری نماید.

ج: همه مطالب مهم و اساسی مقاله و نتایج حاصل از آن به اختصار در چکیده آورده شود و بیانگربرداشت ها و تحلیل های نگارنده از مسأله ی پژوهش، نظریات گوناگون، ‌ادله و روش تحقیق باشد.

2- کلید واژه: در پایان چکیده، باید حدود 3 تا 10 کلمه اساسی که نشانگر مباحث مهم مقاله است، با عنوان کلید واژه ذکر شود.

3- مقدمه: مقدمه مقاله در واقع طرح دقیق مسأله پژوهشی است و از حاشیه پردازی و انحراف ذهن از هسته ی اصلی مقاله جلوگیری می کند.در این قسمت نگارنده ی اثر، تعریف مختصری از موضوع یا مسأله پژوهش، پیشینه پژوهش و هدف و انگیزه خود را از ارائه مقاله ، ابتدا به صورت مطالب کلی و سپس به شکل موارد جزئی و خاص بیان می کند تا خواننده با مطالعه ی مقدمه ، مقصود نهایی نویسنده را دریابد . به عبارت بهتر ، مقدمه ، بیان  مبانی نظری مساله پژوهش از یک سو و نتایج حاصل از پژوهش های پیشین و شیوه ی کار نویسنده در خصوص موضوع مقاله     می باشد. چرا که ارزیابی پژوهش های پیشین ذهن خواننده را آماده خواهد ساخت تا علت انتخاب روش خاص پژوهشگر برای مقاله را بهتر بفهمد. به دنبال این ارزیابی، سؤالات یا فرضیات جدیدی  که محقق در صدد است برای آنها پاسخی در خور بیابد، مطرح می گردد و در پایان ارتباط موضوع مقاله با پژوهش های انجام شده، مشخص خواهد شد.

این نکته قابل ذکر است که مقدمه نباید از حداکثر  حجم مقاله تجاوز نماید و اگر تفصیل برخی موارد ذکر شده به درازا می کشد، باید با عنوان مستقلی پس از مقدمه، آورده شود.

4-  بدنه ی اصلی و محتوای مقاله:

این قسمت گزارش کاملی از پژوهش است که به شرح و بسط تمام ابعاد و جوانب موضوع می پردازد و ایرادات و شبهات وارده را مورد نقد و بررسی مستدل و منطقی قرار می دهد. محتوای مقاله که جزئیات مقدمه را بیان می کند پیش زمینه ای برای نتیجه گیری است، بنابراین باید به طور منظم و مستند به تجزیه و تحلیل داده ها بپردازد، از ذکر مطالب و مباحث بی ارتباط با فرضیه ها و مبانی و مباحث مقدماتی بپرهیزد و در ارائه نقل قول ها نیز نهایت     امانت داری و اختصار رعایت گردد.

5-  نتیجه گیری و ارائه ی پیشنهاد:

عصاره هر پژوهش در قسمت پایانی با عنوان « نتیجه گیری » ارائه می گردد. در این قسمت نیازی به تعریف و بیان مسأله، ذکر ادله و اسناد نیست، چرا که نتیجه باید از دل یافته ها و محتوای مقاله بیرون آید همان طور که ارائه راه حل و توصیه از جانب نگارنده اثر نیز باید برخاسته از نتایج مقاله باشد و ارتباط منطقی بین آنها به گونه ای ومنطقی و استوار باشد که مخاطب نیز از اطلاعات بیان شده در محتوای مقاله به همین نتایج دست یابد و توصیه های نگارنده را معقول تلقی نماید.

6- ذکر منابع: مشخصات کامل منابع و آثاری که از آنها در تدوین و تنظیم مقاله استفاده شده است باید به طور دقیق و با رعایت ترتیب حروف الفبا، در پایان مقاله ذکر گردد. نام نویسنده، نام خانوادگی نویسنده، عنوان دقیق و کامل کتاب یا مقاله، نام مصحح یا مترجم، محل نشر، ناشر و تاریخ انتشار از جمله مشخصات ضروری در قسمت منابع هستند.